व्हाट वुई कॅन लर्न ङ्ग्रॉम साऊथ कोरिया - पुस्तक परीचय

पुस्तक परीचय

व्हाट वुई कॅन लर्न ङ्ग्रॉम साऊथ कोरिया 
सदानंद कोचे, भाप्रसे (जिल्हाधिकारी, बीड)
प्रकाशक: राहूल प्रकाशन, पुणे
पृष्ठे: 38,, मूल्य: 75 रुपये

शासन नेहमीच सामान्य माणसाचं आयुष्य सुखकर, संपन्न आणि समृद्ध होण्याकरिता प्रयत्नशील असतं. त्यासाठी आवश्यक असणार्‍या व्यवस्था उभारण्याकरिता, चालविण्याकरिता योग्य त्या व्यक्तींची निवड करीत असतं. त्या व्यक्तींच्या क्षमता वृद्धिंगत होण्याकरिता उच्च श्रेणीच्या वरिष्ठ अधिकार्‍यांपासून ते कनिष्ठ पातळीवरच्या सर्वांपर्यंत प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित करतं असतं. 

भारतीय प्रशासकीय सेवेतील अधिकार्‍यांकरिता लाल बहादूर शास्त्री ऍकेडमी ऑङ्ग ऍडमिनिस्ट्रेशन, मसुरी येथे ङ्गेज-1, ङ्गेज-2, ङ्गेज-3 अंतर्गत विविध प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित करण्यात येतात.  दहा-बारा वर्षे प्रशासकीय सेवा बजावलेल्या अधिकार्‍यांना मीड करिअर ट्रेनिंग म्हणून ङ्गेज-3 अंतर्गत प्रशिक्षण दिले जाते. बुलडाण्याचे तत्कालिन मुख्य कार्यकारी अधिकारी आणि आता बीडचे जिल्हाधिकारी असलेले श्री.सदानंद कोचे यांनी ङ्गेज-3 अंतर्गत अलिकडेच मसुरी येथे 60 दिवसांचे प्रशिक्षण घेतले.  त्यांच्या प्रशिक्षणात ‘ङ्गॉरेन एक्स्पोजर’ म्हणून 15 दिवसांच्या विदेशी प्रशासनाचा अभ्यास करण्याकरिता दक्षिण कोरिया या देशाच्या अभ्यास दौर्‍याचा समावेश होता.  दक्षिण कोरिया या प्रगत राष्ट्राला दिलेल्या भेटीवर आधारित ‘व्हाट वुई कॅन लर्न ङ्ग्रॉम साऊथ कोरिया’ हे दोन राष्ट्रांची विषयनिहाय तुलना करणारे, मसुरी येथील प्रशिक्षणाचा अनुभव कथन करणारे आणि राष्ट्रप्रेमाच्या तळमळीतून प्रगटलेले पुस्तक सदानंद कोचे यांनी लिहिले आहे.

वास्तविक अर्ध्या महाराष्ट्राएवढे क्षेत्रङ्गळ असणारे दक्षिण कोरिया या राष्ट्राची क्षेत्रङ्गळाच्या दृष्टिने बलाढ्य असणार्‍या भारताशी तुलना कशी होऊ शकते असा प्रश्न वाचकाला पडणे स्वाभाविक आहे. त्याचे कारण असे की, भारताप्रमाणेच परकीय आक्रमकांनी दक्षिण कोरियावर सुद्धा राज्य केले. आणि स्वातंत्र्याच्या वेळी दोन्ही देश सारख्याच परिस्थितीत होते. मात्र आता स्वातंत्र्यानंतर सहा दशकांहूनही अधिक काळाने भारत विकसनशील राष्ट्र तर दक्षिण कोरिया विकसित राष्ट्र म्हणून जगाच्या नकाशात अस्तित्वात आले आहे. या स्पष्टीकरणापासूनच वाचकाच्या दृष्टिकोनातून पडणारे छोटे-छोटे प्रश्न समोर ठेवून लेखकाने वाचकांशी नाते जोडले आहे.

सुरुवातीला लेखकाने मांडलेली भूमिका, इथली व्यवस्था विषद करणारी पार्श्वभूमी, मूळ विषयाचा ऊहापोह करण्यापूर्वी उपयुक्त ठरणारी आहे. त्यानंतर मसुरी येथील लाल बहादूर शास्त्री नॅशनल ऍकेडमी ऑङ्ग ऍडमिनिस्ट्रेशन या संस्थेतील सोयीसुविधा, प्रशिक्षणातील विविधता, संस्थेचा परिसर, प्रशिक्षणाचे स्वरुप या सर्वांची ओळख करून दिली आहे. विमानप्रवासाच्या वर्णनापासून सुरु झालेला विदेशदौरा वाचकांनाही विदेशी दौर्‍याची अनुभूती देणारा आहे. 

दक्षिण कोरियातील समाजव्यवस्था, शिक्षण, सुरक्षा, व्यावसायिक शिक्षण, विद्यापीठे, लष्करी शिक्षण, शिस्त, आरोग्य, वैद्यकीय सोयीसुविधा, आहार, लोकसंख्या, दळणवळण, वाहतूक नियंत्रण, उद्योग, क्रीडा, शेती इ. विषयांतर्गत केलेली चर्चा, भारताशी केलेली तुलना तळमळीतून प्रगट झाल्याचे या पुस्तकाच्या पानोपानी जाणवते.

दररोज विद्यार्थ्यांचे शाळेत येताना शिक्षक करीत असलेले स्वागत, पालकांचा पाल्यांना शाळेत पाठविण्याचा उत्साह आणि अशा प्रसन्न वातावरणामुळे शंभर टक्के साक्षर झालेला दक्षिण कोरिया,  शिक्षणामुळे मुलींना वरसंशोधनाचे मिळालेले संपूर्ण स्वातंत्र्य, छोटे राष्ट्र असूनही उभारलेले 45 विद्यापीठे, 16 ते 19 वर्षादरम्यान 2 वर्षांचे सक्तीचे लष्करी शिक्षण, स्वयंशिस्त या गोष्टी लेखकांसमवेतच वाचकांनाही अचंबित करणार्‍या आहेत. लोकसंख्येवर असलेले नियंत्रण, आरोग्याच्या तारांकित परिपूर्ण सोयी आणि सकस आहारामुळे मिळालेल्या सुदृढतेला परिश्रमाची जोड आणि यातून मिळालेले सुखकर आयुष्य यातच द. कोरियाच्या प्रगतीचे रहस्य सामावल्याचे भासते. 

समुद्रावरील 21 किमीच्या जगातील दुसर्‍या क्रमांकाच्या ब्रीजमुळे आणि सशक्त अंतर्गत वाहतुकीमुळे दळणवळणाच्या आणि पर्यायाने द.कोरियाच्या विकासाच्या वाटा सुकर झाल्याचे लेखकाने दर्शवून दिले आहे. 1988 मध्ये कोरियन शासनाने सेऊल याठिकाणी ऑलिपिंक स्पर्धा आयोजित केल्या होत्या. त्याकरिता 10,000 नव्या सदनिका उभारण्यात आल्या होत्या. या यशस्वी आयोजनामुळे द.कोरिया जगाच्या समोर आले. 2014 साली पुन्हा ऑलिम्पिक स्पर्धा येथेच होणार आहेत. अशाप्रकारे क्रीडा क्षेत्रातही या छोट्या राष्ट्राने मोठी प्रगती साधली. त्याची तयारी 2008 पासूनच सुरु आहे. उद्योगाच्या बाबतीतही द.कोरियाने मोठी प्रगती केली आहे. त्यांची उत्पादने जगात निरनिराळ्या ठिकाणी निर्यात केली जातात.

लेखकाने भूमिकेत वर्णन केल्याप्रमाणे विषयनिहाय वर्णन करताना भारताच्या बाबतीत निदर्शनास आलेले काही कडवे  अनुभवही स्पष्टपणे पुस्तकात मांडले आहेत. त्यात नको त्या गोष्टीतील राजकीय हस्तक्षेप, स्वयंशिस्तीचा अभाव, शिक्षणाची दुरावस्था अशा काही विषयांवर लेखकाने निर्भयपणे चर्चा आणि तुलना केल्याचे दिसते. मात्र हे सारे राष्ट्रप्रेमापोटी आल्याचे जाणवते. भारतीय माणसातील ऊर्जा खरोखरीच प्रज्वलित झाली तर हा देश येत्या 50 वर्षात परमवैभवाकडे जाऊ शकतो असा विश्वास लेखकाने व्यक्त केला आहे. जगाच्या नकाशावर एका बिंदूएवढ्या राष्ट्राकडून आपण काहीतरी का शिकावे याचे उत्तर ‘व्हाट वुई कॅन लर्न ङ्ग्रॉम साऊथ कोरिया’ हे पुस्तक वाचल्यानंतर आपसूकच मिळते आणि हा प्रयत्नही कौतुकास्पद आहे.
पुस्तकात दिलेले ऐतिहासिक संदर्भ, थेटपणे केलेली तुलना, वापरलेले भाषिक सौंदर्य, वाचकांच्या भूमिकेतून केलेले लिखाण, दोन्ही देशांच्या सद्य:स्थितीचा आणि व्यवस्थेचा केलेला अभ्यास पुस्तकाच्या पानोपानी प्रगट होतो. मसुरीच्या प्रशिक्षण केंद्राच्या सौंदर्यापासून ते द.कोरियापर्यंतच्या विकासाची दृष्यांची रंगीत छायाचित्रे समाविष्ट केल्याने वाचकांच्या कल्पनेला प्रतिमेची जोड मिळते.